یکی از مفاهیمی که هنگام ورود در بازار سرمایه باید با آن آشنا باشید، مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) است؛ که به اختصار به آن NAV نیز گفته می شود. NAV ارزش خالص یک واحد تجاری را نشان می دهد؛ در واقع اگر کل دارایی های یک واحد تجاری را از بدهی های آن کم کنیم، ارزش خالص دارایی ها به دست خواهد آمد. در بورس نیز، ارزش خالص دارایی ها، معیاری است که از آن که برای ارزش یابی و برآورد ارزش ذاتی دارایی های شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری استفاده می شود. اینکه بدانیم ارزش خالص دارایی های یک شرکت چقدر است، می تواند بسیار در خرید و فروش سهم برای ما موثر باشد و به ما کمک کند؛ برای مثال، فرض کنید که قیمت سهمی در بازار سرمایه در حال حاضر، ۲۰۰۰تومان است؛ اما ارزش ذاتی آن، ۱۵۰۰تومان؛ این یعنی سهم با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی آن معامله می شود و احتمالا در آینده کاهش قیمت خواهد داشت و به سمت ارزش واقعی خود حرکت خواهد کرد. البته عکس این مورد نیز صادق است و ممکن است قیمت سهمی، به دلایلی کمتر از ارزش واقعی آن، معامله شود. در این صورت می توان انتظار داشت که قیمت سهم در آینده، افزایش داشته باشد. همه نهادهایی که دارایی و بدهی دارند، می توانند دارایی خالص خود را محاسبه کنند. این مساله مهمی برای سازمان هاست و سرمایه گذاران در شرکتها نیز باید بدان توجه داشته باشند، زیرا زمینه ی مهمی از سلامت کلی کسب وکارها را فراهم می کند.
شیوه محاسبه ارزش خالص دارایی یا NAV
همانطور که گفتیم، برای محاسبه ساده ارزش خالص دارایی، می توان بدهی ها را از کل دارایی ها کم کرد. یعنی:
NAV= ارزش بدهی ها – ارزش دارایی ها
رقم به دست آمده برای NAV نشان دهنده بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه است؛ بنابراین وقتی خالص ارزش دارایی ها یا NAV را به این روش محاسبه می کنید، عدد به دست آمده در واقع مجموع حقوق صاحبان سهام را نشان می دهد.
ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم
روشی که پیشتر گفته شد، در واقع برای محاسبه ارزش خالص کل دارایی ها بود؛ حال اگر بخواهیم ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم یعنی «Net Asset Value Per Share» که به اختصار NAVPS نامیده می شود را محاسبه کنیم، باید عدد به دست آمده در شیوه قبل را تقسیم بر تعداد واحدهای سهام کنیم.
یعنی:
NAVPS= ارزش بدهی ها – ارزش دارایی ها/ تعداد واحد سهام همچنین باید توجه داشته باشید که با توجه به اینکه ارزش سرمایه گذاری های شرکت به طور روزانه تغییر می کند، لازم است NAV به صورت روزانه محاسبه و به روزرسانی شود.
P/NAV چیست؟
همانطور که می دانید، برای محاسبه ارزش و ارزندگی شرکت های تولیدی از نسبت P/E استفاده می شود؛ اما در شرکت های سرمایه گذاری برای محاسبه ارزندگی شرکت، از نسبت P/NAV استفاده می کنیم. این نسبت، ارزش قیمت سهم نسبت به خالص ارزش دارایی شرکت را نشان می دهد؛ اگر قیمت سهم از ارزش خالص دارایی شرکت بیشتر باشد، یعنی سهم در حال حاضر بیش ارزش گذاری شده و احتمال کاهش قیمت دارد. اما اگر قیمت سهم از NAV کمتر باشد، یعنی قیمت سهم در حال حاضر، کمتر از ارزش واقعی محاسبه می شود و احتمال افزایش قیمت وجود دارد.
NAV صدور چیست؟
اگر سرمایه گذاری بخواهد در صندوق سرمایه گذاری مبلغی واریز کند، بر اساس میزان سرمایه واریزی، واحدهای صندوق به نام سرمایه گذار صدور می شوند یعنی به عبارت دیگر واحدهای صندوق خریداری می شوند؛ هزینه ای که سرمایه گذاران برای خرید واحدهای صندوق پرداخت می کنند، به NAV صدور معروف است. کارمزد معامله نیز بخشی از این مبلغ خواهد بود. به همین دلیل همواره NAV صدور اندکی بیشتر از NAV هر واحد است. زمانی که سرمایه گذار درخواست خرید خود را ثبت کند، یک روز پس از آن NAV صدور محاسبه می شود؛ توجه داشته باشید که این میزان همان ارزش خالص خواهد بود.
NAV ابطال چیست؟
مبلغی که دارنده واحد صندوق در ازای فروش کسب می کند به NAV ابطال معروف است. با توجه به کسر شدن کارمزد معامله، قیمت NAV ابطال از NAV هر واحد کمتر خواهد بود.
صندوق های سرمایه گذاری مشترک و NAV
اگر فردی بخواهد در صندوق سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری کند، باید واحدهای آن را از طریق کارگزاری های متولی صندوق بخرد، همچنین اگر سرمایه گذاری قصد داشته باشد که واحدهای خود را بفروشد نیز باید از طریق کارگزاری اقدام کند. زیرا این صندوق ها نوعی سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه به شمار می روند.
برای محاسبه ی ارزش خالص دارایی این صندوق ها، قیمت پایانی سهام موجود پورتفوی صندوق در پایان روز معاملاتی در نظر گرفته می شود. اصولا شرکتها به صورت روزانه NAV این صندوق ها را اعلام میکنند. البته این تکته را فراموش نکنید که صندوق های قابل معامله بر اساس قیمت صدور و ابطال معامله نمی شوند. بلکه خرید و فروش صندوق های قابل معامله بر اساس قیمت تابلو و از طریق بازار ثانویه خواهد بود.
صندوق های سرمایه گذاری و محاسبه NAV
محاسبه NAV در صندوق های سرمایه گذاری، اهمیت زیادی دارد. زیرا وقتی در صندوق سرمایه گذاری می کنید، در سود و زیان آن هم سهیم هستید؛ بنابراین ضروری است که بتوانید عملکرد آن را تشخیص دهید. باتوجه به آنچه در گزارش های قبل در مورد صندوق های سرمایه گذاری گفتیم، بخشی از دارایی های صندوق های سرمایه گذاری به سهام شرکت ها اختصاص می یابد که این رقم با نوسان روزانه سهام، افزایش یا کاهش می باید. همچنین سود سهام تقسیمی توسط شرکت ها هم به منابع صندوق اضافه می شود.
اگر میخواهید از ارزش خالص صندوق سرمایه گذاری خود مطلع شوید، لازم است بدانید که NAV هر واحد صندوق در انتهای هر روز و بر اساس قیمت پایانی دارایی های آن محاسبه و از طریق سایت اختصاصی صندوق گزارش می شود.
NAV برای بررسی عملکرد یک صندوق کافی است؟
گر فکر میکنید تنها با بررسی NAV می توان عملکرد یک صندوق را بررسی کرد، باید گفت که این تفکر اشتباه است. اگر میخواهید تصمیمی درست و سرمایه گذاری امنی داشته باشید، باید بازده و ریسک صندوق را بسنجید و آن با شاخص بورس و دیگر صندوق های مشابه مقایسه کنید. در ثروتینو نیز امکان مقایسه صندوق های سرمایه گذاری برای شما فراهم است.